Η Ημέρα Anzac

Η Ημέρα Anzac είναι η εθνική μέρα μνήμης στην Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία η οποία

γενικότερα τιμά τη μνήμη όλων των Αυστραλών και Νεο-Ζηλανδών «που υπηρέτησαν την πατρίδα τους και πέθαναν σε όλους τους πολέμους, διαμάχες και ειρηνευτικές επιχειρίσεις» και «τη συμβολή και τα πάθη όλων εκείνων που υπηρέτησαν». Κάθε χρόνο στις 25 Απριλίου, η Ημέρα Anzac ξεκίνησε αρχικά με σκοπό να τιμήσει τα μέλη των Αυστραλιανών και Νεο-Ζηλανδών Σωμάτων Στρατού (ANZAC) που πολέμησαν στην Καλλίπολη ενάντια στην Οθωμανική Αυτοκρατορία κατά τη διάρκεια του 1^ου Παγκοσμίου Πολέμου.

Ανάμεσα στις Βρετανικές δυνάμεις της Καλλίπολης ήταν και κάποιοι Καναδοί στρατιώτες, που έιχαν καταταγεί για υπηρεσία με το Ηνωμένο Βασίλειο. Επίσης, πολλά Καναδικά υπαίθρια στρατιωτικά νοσοκομεία, είχαν υποστηρίξει την εκστρατεία. Η Ημέρα Anzac τηρείται επίσης και στα νησιά Κουκ, στη νήσο Νιούε, στα Νησιά Πίτκαιρν, στην Τόνγκα και παλαιότερα ήταν επίσης εθνική αργία στην Παπούα Νέα Γουϊνέα και τη Σαμόα. Αν και η Ημέρα Anzac δεν είναι αργία, τηρείται στον Καναδά. Κατά τη διάρκεια του 1^ου Παγκοσμίου Πολέμου, η Newfoundland ήταν μια ανεξάρτητη επικράτεια και το Βασιλικό Σύνταγμα του Newfoundland ήταν η μόνη Βόρειο-Αμερικάνικη μονάδα που πολέμησε στην Καλλίπολη. 

Ιστορία

Η Ημέρα Anzac σηεμιώνει την επέτειο της πρώτης εκστρατείας που οδήγησε σε τεράτιες απώλειες των Αυστραλών και Νεο-Ζηλανδών δυνάμεων κατά τη διάρκεια του 1^ου ΠΠ. Το ακρώνυμο ANZAC (Australian and New Zealand Army Corps) σημαίνει Αυστραλιανά και Νεο-Ζηλανδικά Σώματα

Στρατού, των οποίων οι στρατιώτες είναι γνωστοί ως Anzacs. Η Ημέρα Anzac παραμένει μια από τις πιο σημαντικές εθνικές περιστάσεις για την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία, και αποτελεί μια σπάνια περίπτωση δύ οκυρίαρχων χωρών, που όχι μόνο μοιράζονται την ίδια μέρας μνήμης, αλλά και τη νίδια ονομασία. Όταν ξέσπασε ο πόλεμος το 1914, η Αυστραλία και η Νέα Ζηλανδία ήταν επικράτειες της Βρετανικής Αυτοκρατορίας, για δεκατρία κια εφτά χρόνια αντίστοιχα.

Η εκστρατεία της Καλλίπολης

Το 1915, Αυστραλοί και Νεο-Ζηλανδοί στρατιώτες σχημάτισαν ένα τμήμα μιας συμμαχικής εκστρατείας και διατάχτηκαν να καταλάβουν τη χερσόνησο της Καλλίπολης, ώστε να ανοίξουν το δρόμο προς τη Μαύρη Θάλασσα για το Συμμαχικό ναυτικό. Στόχος ήταν να καταλάβουν την Κωνσταντινούπολη, της πρωτεύουσα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η οποία ήταν σύμμαχος της Γερμανίας κατά τη διάρκεια του πολέμου. Οι Δυνάμεις ANZAC έφτασαν στην Καλλίπολη στις 25 Απριλίου, αντιμέτωποι με την άγρια αντίσταση του Οθωμανικού Στρατού, υπό τη διοίκηση του Μουσταφά Κεμάλ (αργότερα γνωστός ως Ατατούρκ). Αυτό που είχε σχεδιαστεί να είναι ένα τολμηρό χτύπημα που να θέσει τους Οθωμανούς εκτός πολέμου, έγινε πολύ γρήγορα αδιέξοδο και η εκστρατεία διήρκησε για οχτώ μήνες. Στο τέλος του 1915, οι Συμμαχικές δυνάμεις εκκένωναν, αφού και οι δύο πλευρές είχαν υποστεί βαριές απώλειες και τεράστιες ταλαιπωρίες. Οι Συμμαχικές απώλειες περιλάμβαναν 21.255 από το Ηνωμένο Βασίλειο, περίπου 10.000 νεκρούς στρατιώτες από τη Γαλλία, 8.709 από την Αυστραλία, 2.721 από τη Νέα Ζηλανδία και 1.358 από τη Βρετανική Ινδία. Τα νέα από την άφιξη στην Καλλίπολη είχαν ένα βαθύ αντίκτυπο στους Αυστραλούς και Νεο-Ζηλανδούς στην πατρίδα και η 25^η Απριλίου έγινε γρήγορα η ημέρα που την οποία θα θυμούνταν την θυσία αυτών που πέθαναν στον πόλεμο.

Αν και η εκστρατία της Καλλίπολης απέτυχε να κατορθώσει τον αντικειμενικό της σκοπό που ήταν η

κατάληψη της Κωνσταντινούπολης και να θέσει εκτός πολέμου την Οθωμανική Αυτοκρατορία, οι δράσεις των Αυστραλών και Νεο-Ζηλανδών στρατιωτών κατά την εκστρατία, κληροδότησαν μια αδιόρατη αλλά ισχυρή κληρονομιά. Η δημιουργία αυτού που έγινε γνωστό ως ο «θρύλος του Anzac» έγινε σημαντικό κομμάτι της εθνικής ταυτότητας και στις δύο χώρες. Αυτό διαμόρφωσε τον τρόπο με τον οποίο οι πολίτες τους έβλεπαν τόσο το παρελθόν, αλλά και την αντίληψη για το παρών. 

Τα θεμέλια της ημέρας Anzac

Στις 30 Απριλίπου του 1915, όταν τα πρώτα νέα της απόβασης έφτασαν στη Νέα Ζηλανδία, κυρήχθηκε ημιαργία και έλαβαν χώρα πρόχειρες τελετές.

Στη Νότια Αυστραλία, έγιναν τα αποκαλυπτήρια του πρώτου κτιστού μνημείου της Αυστραλίας, από τον Κυβερνήτη της Νότιας Αυστραλίας, κατά τη «Wattle Day», στις 7 Σεπτεμβρίου 1915, τέσσερις μόλις μήνες μετά τις πρώτες αποβάσεις, στη μνήμη αυτών που σκοτώθηκαν στα Δαρδανέλλια. Το μνημείο βρισκόταν σε μια περιοχή που ονομάζεται «Wattle Grove», στην οδό Sir Lewis Cohen στο South Parklands, αλλά αργότερα μετακινήθηκε σε μια περιοχή με γκαζόν, στην οδό South Terrace κοντά στη διασταύρωση με τη λεοφώρο Anzac. Απομεινάρια δενδρυλλίων των αρχικών ακακιών ακόμη είναι φυτεμένα στην οδό Wattle. Επίσης, στη Νότια Αυστραλία, η Ημέρα των Οχτώ Ωρών, στις 13 Οκτωμβρίου 1915, μετονομάστηκε σε «Ημέρα Anzac» και διοργανώθηκε ένα πανηγύρι για να μαζευτούν χρήματα για το Ταμείο των Τραυματισμένων Σατρατιωτών.

Η ημερομηνία της 25^ης Απριλίου ονομάστηκε Ημέρα Anzac επίσημα το 1916. Εκείνη τη χρονιά σημειώθηκε από μια ευρεία πληθώρα τελετών και λειτουργιών σε Αυστραλία και Νέα Ζηλανδία, συμπεριλαμβανομένης και μιας εορταστικής παρέλασης στο Λονδίνο, με συμμετοχή Αυστραλών και Νεο-Ζηλανδών στρατιωτών. Στη Νέα Ζηάνδία επισημοποιήθηκε ως ημιαργία. Τα ημερολόγια των ταγμάτων και ταξιαρχιών των Μεγάλων Πολέμων της Αυστραλίας, δείχνουν, πως σε αυτή την πρώτη επέτειο, μονάδες, μεταξύ των οποίων και αυτών που ήταν στην πρώτη γραμμή, έκαναν προσπάθειες να επισημοποιήσουν τη μνήμη αυτών που σκοτώθηκαν εκείνη τη μέρα, δώδεκα μήνες πριν. Έγινε μια συνηθισμένη διάταξη η οποία βρέθηκε στα πολεμικά ημερολόγια από Αυστραλούς και Νεο-Ζηλανδούς στρατιώτες, ώστε να αρχίσει η μέρα με επιμνημόσυνη δέηση την αυγή και να συνεχίσει με μια αναμνηστική τελετή στα μέσα του πρωινού και μετά το γεύμα οργανώθηκαν αθλητικές δραστηριότητες, των οποίων τα κέρδη από τα στοιχήματα πήγαν στα ταμεία των Ταγμάτων. Αυτό έλαβε επίσης χώρα και στην Αίγυπτο.

Στο Λονδίνο, πάνω από 2.000 Αυστραλοί και Νεο-Ζηλανδοί στρατιώτες παρέλασαν στους δρόμους

της πόλης. Μια εφημερίδα του Λονδίνου τους ανέφερε στο πρωτοσέλιδό της ως «Οι Ιππότες της Καλλίπολης». Παρελάσεις έλαβαν μέρος απανταχού στην Αυστραλία το 1916. Τραυματίες στρατιώτες από την Καλλίπολη παρεβρέθησαν στην παρέλαση του Σίδενϋ σε νηοπομπή αυτοκινήτων, συνοδευόμενοι από νοσοκόμες. Πάνω από 2.000 άνθρωποι παρεβρέθησαν στην τελετή της Rotorua. Τα υπόλοιπα χρόνια του πολέμου, η Ημέρα Anzac χρησιμοποιήθηκε ως ευκαιρία για πατριωτικά συλλαλητήρια και καμπάνιες στρατολόγησης, καθώς και παρελάσεις υπηρετούντων στο AIF, οι οποίες έλαβαν χώρα στις περισσότερες πόλεις. Από το 1916 και μετά, τόσο στην Αυστραλία, όσο και στη Νέα Ζηλανδία, γινόταν μνημόσυνα στις 25 Απριλίου ή λόγο της ημέρας αυτής, τα οποία οργανώνονταναπό επαναπατρισμένους στρατιώτες και παιδιά του σχολείου σε συνεργασία με τις τοπικές διοικήσεις.

Η Ημέρα Anzac δημοσιεύτηκε ως δημόσια αγρία στη Νέα Ζηλανδία το 1920, με το Νόμο της Ημέρας Anzac, μετά από άσκηση πιέσεων του Οργανισμού Επαναπατρισμένων Νεο-Ζηλανδών Στρατιωτών (RSA). Στην Αυστραλία, το 1921, στο Συμβούλιο των Πρωθυπουργών των Πολιτειών, αποφασίστηκε ότι η Ημέρα Anzac, θα τιμάται στις 25 Απριλίου κάθε χρόνο. Ωστόσο, δεν τηρούνταν ομοιόμορφα σε όλες τις πολιτείες.

Κατά τη διάρκεια του 1920, η ημέρα Anzac καθιερώθηκε ως Εθνική Ημέρα μνημόσυνου για τους 60.000 Αυστραλούς και 18.000 Νεο-Ζηλανδούς που πεθαναν κατά τη διάρκεια του πολέμου. Η πρώτη χρονιά κατά την οποία όλες οι Αυστραλιανές πολιτείες τήρησαν κάποια μορφή δημόσιας αργίας όλες μαζί την ημέρα Anzac, ήταν το 1927. Από τα μέσα της δεκαετίας του ’30, όλες οι ιεροτελεστίες που πλέον σχετίζονταν με την ημέρα –ολονυχτίες ως την αυγή, παρελάσεις, μνημόσυνα, επανενώσεις, παιχνίδια- έγιναν μέρος της κουλτούρας της Ημέρας Anzac. Οι εορτασμοί της Νέας Ζηλανδίας, υϊοθέτησαν κάποις από αυτές τις ιεροτελεστίες, με την τελετή της αυγής να προέρχεται από την Αυστραλία το 1939. 

Η Ημέρα Anzac μέχρι το 2^ο Παγκόσμιο Πόλεμο

Με τον ερχομό του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου, η ημέρα Anzac έγινε η ημέρα κατά την οποία θα τιμούνταν η μνήμη των Αυστραλών και Νεο-Ζηλανδών που χάθηκαν και σε αυτό τον πόλεμο, καθώς και στα ακόλουθα χρόνια. Το νόημα αυτό διευρύνθηκε περαιτέρω, ώστε να συμπεριλάβει αυτούς που σκοτώθηκαν σε όλες τις στρατιωτικές επιχειρίσεις, στις οποίες οι δύο χώρες συμμετείχαν.

Η Ημέρα Anzac γιορτάστηκε αρχικά στο Αυστραλιανό Μνημείο Πολέμου το 1942, αλλά, λόγο κυβερνητικής εντολής που απαγόρευε τις μεγάλες λαϊκές συγκεντρώσεις, σε περίπτωση Ιαπωνικής αερο-επιδρομής, ήταν μια μικρή γιορτή και δεν υπήρχε ούτε παρέλαση, αλλά ούτε κάποιο μνημόσυνο. Η Ημέρα Anzac εορταζόταν ετησίως στο Αυστραλιανό Μνημείο Πολέμου από τότε.

Στη Νέα Ζηλανδία, η Ημέρα Anzac είχε μια μεγάλη άνοδο στη δημοτικότητά της, αμέσως μετά το 2^ο

ΠΠ. Ωστόσο, αυτό κράτησε για λίγο και μέχρι τη δεκαετία του ’50, πολλοί Νεο-Ζηλανδοί είχαν γίνει ανταγωνιστικοί ή αδιάφοροι σε ότι αφορούσε την ημέρα αυτή. Μεγάλο μέρος αυτού συνδεόταν με τη νόμιμη απαγόρευση του εμπορίου την Ημέρα Anzac και την απαγόρευση αθλητικών δραστηριοτήτων και άλλων ειδών ψυχαγωγίας από πολλές τοπικές αρχές. Ιδιαίτερη ενόχληση προκλήθηκε όταν το 1953 και το 1959 η Ημέρα Anzac έπεσε Σάββατο. Υπήρχε μια εκτενή δημόσια διαμάχη για το θέμα αυτό, με κάποιους να ζητούντη μετακίνηση της δημόσιας αργίας στην κοντινότερη Κυριακή ή την κατάργση όλων. Το 1966, μια νέα Νομοθεσία για την Ημέρα Anzac, επέτρεπε τις αθλητικές δραστηριότητες και την ψυχαγωγία το απόγευμα.

Από τη δεκαετία του ’60, αλλά ιδιαίτερα αστις δεκαετίες του ’70 και ’80 η Ημέρα Anzac έγινε ολοένα και πιο αμφιλεγόμενη, τόσο στην Αυστραλία, όσο και στη Νέα Ζηλανδία. Οι διαμαρτυρίες ενάντια στον Πόλεμο του Βιετνάμ γινόταν κατά την Ημέρα Anzac στη διάρκεια του ’60 και του ’70. Το 1967, δύο μέλη του αριστερού Προοδευτικού Κινήματος Νέων  στο Christchurch, έκαναν μια μικρή διαμαρτυρία κατά τη διάρκεια της τελετής της Ημέρας Anzac, καταθέτοντας στεφάνι και διαδηλώνοντας έτσι κατά του Πολέμου του Βιετνάμ. Στη συνέχεια καταδικάστηκαν για απρεπή συμπεριφορά. Το 1978, μια ομάδα γυναικών κατάθεσε στεφάνι στη μνήμη όλων των γυναικών που βιάστηκαν και σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια πολέμων και κινήματα φεμινισμού, δικαιωμάτων των γκέι και ειρήνης, χρησιμοποίησαν το συμβάν για να τραβήξουν την προσοχή για σχετικούς σκοπούς κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ’80. Τη δεκαετία του ’80, οι Αυστραλοί φεμινιστές χρησιμοποίησαν την ετήσια παρέλαση της Ημέρας Anzac για να διαμαρτυρηθούν ενάντια στους βιασμούς και τη βία του πολέμου και τους απαγορεύτηκε να παρελάσουν.

Ωστόσο, από το τέλος περίπου της δεκαετίας του ’80, υπήρξε μια διεθνή αναζωπύρωση του ενδιαφέροντος για τον 1^ο ΠΠ και τους εορτασμούς του. Οι συγκεντρώσεις του κόσμου την Ημέρα Anzac αυξήθηκαν σε Αυστραλία κια Νέα Ζηλανδία, με τους νέους να δείχνουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Οι διαμαρτυρίες και οι διαμάχες έγιναν πολύ σπάνιες.

Μέχρι το 1981 η Παπούα Νέα Γουϊνέα τιμούσε τους νεκρούς των πολέμων της την Ημέρα Anzac. Ωστόσο, από τότεη Ημέρα της Ενθυμίσεως  τηρείται στις 23 Ιουλίου, την ημερομηνία της πρώτης επίθεσης του Τάγματος Πεζικού της Παπούα, εναντίον της Ιαπωνίας στην Awala το 1942 κατά τη διάρκεια της εκστρατείας Kodoka Track.

Αναβίωση

Μετά τη συμμετοχή της Αυστραλίας στον πόλεμο του Βιετνάμ, το ενδιαφέρον για την Ημέρα Anzac έφτασε στο χαμηλότερο σημείο του. Στις 26 Απριλίου 1975, η εφημερίδα Australian έγραψε για την Ημέρα Anzac σε μια μικρή στήλη. Παρόλα αυτά, στα πρόσφατα χρόνια η Ημέρα Anzac σημείωσε ρεκόρ πλήθους, με ένα μεγάλο αριθμό των παρευρεθέντων να είναι νεαροί Αυστραλοί, πολλοί εκ των οποίων παρίστανται σε τελετές τυλιγμένοι με Αυστραλιανές σημαίες, φορώντας πράσινα κια χρυσαφί μπλουζάκια και σκούφους και με τατουάζ της Αυστραλιανής σημαίας τυπωμένα στο δέρμα τους. Το φαινόμενο αυτό, κάποιοι το βλέπουν ως σκέψη της επιθυμίας των νεότερων γενεών της Αυστραλίας να τιμήσουν τις θυσίες που έγιναν από τις προηγούμενες γενεές.

Αυστραλοί και Νεο-Ζηλανδοί αναγνωρίζουν την 25^η Απριλίου ως μια τελετουργική περίσταση που φέρνει στηη σκέψη το κόστος του πολέμου και για να θυμούνται αυτούς που πολέμησαν και έχασαν τις ζωές τους για τη χώρα τους. Γίνονται αναμνηστικές τελετές και παρελάσεις την αυγή, που είναι η ίδια ώρα της τότε άφιξης και λαμβάνουν χώρα κυρίως σε μνημεία πολέμου και πόλεις και στα δύο έθνη, καθώς και στα μέρη κάποιων από των πιο γνώριμων μαχών και μεγάλων απωλειών της Αυστραλίας και της Νέας Ζηλανδίας, όπως το Villers-Bretonneux στη Γαλλία και την Καλίπολη στην Τουρκία.

Μια από τις παραδόσεις την Ημέρα Anzac, είναι οι «πυροβλισμοί του πρωινού» (καφές αναμιγμένος

με ρούμι) και γίνεται αμέσως μετά από τις τελετές της αυγής και ανακαλεί το «πρωινό» που έπαιρναν πολλοί στρατιώτες πριν έρθουν αντιμέτωποι με τη μάχη. Αργότερα, κατά τη διάρκεια της ημέρας, πρώην υπηρετούντες, άντρες και γυναίκεςσυμμετέχουν σε παρελάσεις στις μεγάλες πόλεις και σε πολλά μικρά κέντρα.

Η τελετή της αυγής

Μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, οι στρατιώτες που επέστρεψαν αναζήτησαν τη συντροφικότητα που ένιωθαν σε αυτές τις ήρεμες, ειρηνικές στιγμές πριν την αυγή. Με συμβολική τη σύνδεση της απόβαση στην Καλλίπολη την αυγή, η τελετή της αυγής έγινε μια συνηθισμένη μορφή τελετής κατά τη διάρκεια της Ημέρας Anzac κατά τη δεκαετία του ’20.

Η πρώτη επίσημη τελετή της αυγής, έλαβε χώρα στο Κενοτάφειο του Σίδνεϋ το 1927. Οι τελετές της αυγής αρχικά ήταν πολύ απλές και ήταν συνέχεια των λειτουργικών τελετουργιών. Σε πολλές περιπτώσεις ήταν μόνο για βετεράνους. Η τελετή κατά τη διάρκεια της ημέρας ήταν για οικογένειες και άλλων καλοθελητών και η τελετή της αυγής ήταν για επαναπατρισμένους στρατιώτες, ώστε να θυημθούν και να συλλογιστούν με τους συντρόφους τους, με τους οποίους μοιράστηκαν ένα ιδιαίτερο δεσμό.

Πριν την αυγή, οι βετεράνοι που ήταν μαζεμένοι διαταζόταν να έρθουν σε στάση προσοχής και ακολουθούσαν δύο λεπτά σιγής. Με την εκκίνηση αυτών των δύο λεπτών, μια σάλπιγγα έπαιζε το κομμάτι Last Post και μετά έκλεινε η τελετή με το εμβατήριο Reveille. Στα πιο πρόσφατα χρόνια οι οικογένειες και οι νεότεροι ενθαρρύνονταν να λάβουν μέρος στις τελετές της αυγής και οι τελετές ανά τις μεγάλες πόλεις της Αυστραλίας βίωσαν τις πιο μεγάλες συγκεντρώσεις που έγιναν ποτέ. Με αυτή την αλλαγή, οι τελετές έγιναν πιο λεπτομερείς, ενσωματώνοντας ύμνους, αναγνώσεις, αυλήτες και ομοβροντίες όπλων. Άλλες τελετές ωστόσο, διατήρησαν το απλό σχήμα με τη στάση προσοχής, το οποίο είναι γνωστό σε τόσο πολλούς στρατιώτες.

Οι σύγχρονες τυπικές τελετές της αυγής ακολουθούν ένα πρότυπο το οποίο είναι τώρα γνωστό σε γενεές Αυστραλών, το οποίο περιέχει τα ακόλουθα χαρακτηριστικά: εισαγωγή, ύπνος, προσευχή, προσφώνηση, κατάθεση στεφάνων, απαγγελία, τον κομμάτι Last Post, ενός λεπτού σιγή, το εμβατήριο Reveille και τους Εθνικούς ύμνους της Αυστραλίας και της Νέας Ζηλανδίας. Στο Μνημείο των Αυστραλιανών Πολέμων, ακολουθούν τελετές όπως η Ημέρα Ενθυμίσεως και η ημέρα Anzac, όπου οικογένειες τοποθετούν τεχνητές παπαρούνες δίπλα στα ονόματα των συγγενών τους στην πλακέτα του Μνημείου Τιμής. Στην Αυστραλία, η άνθη δεντρολίβανου τοποθετούνται στο πέτο και στη Νέα Ζηλανδία οι παπαρούνες έχουν αναλάβει τον ίδιο ρόλο. 

Εορτασμοί

Σε Αυστραλία και Νέα Ζηλανδία, η τελετή της Ημέρας Anzac περιέχει επίσημες «Τελετές της Αυγής» και «Παρελάσεις της Αυγής», μια παράδοση που ξεκίνησε στο Albany της Δυτικής Αυστραλίας, στις 25 Απριλίου 1923 και επικτατεί πλέον στα πολεμικά μνημόσυνα απανταχού στις δύο χώρες και συνοδεύεται από σκέψεις αυτών που χάθηκαν σε πολέμους με τους τελετουργικούς ήχους της τρομπέτας του κομματιού Last Post. Απαγγέλεται η τέταρτη στροφή του ποιήματος του Laurence Binyon με τίτλο For the Fallen (είναι επίσης γνωστό και ως Ode of Remembrance, ή απλά ως «the Ode»). 

Αυστραλία

Η Ημέρα Anzac είναι εθνική αργία και θεωρείται από πολλούς Αυστραλούς ως μια από τις πιο σοβαρές ημέρες του έτους. Γίνονται παρελάσεις από βετεράνους περασμένων πολέμων, καθώς επίσης και τωρινών υπηρετούντων των Ενόπλων Δυνάμεων της Αυστραλίας και Εφεδρίας, με βετεράνους συμμαχικών δυνάμεων, όπως και Δόκιμοι των Αυστραλιανών Ενόπλων Δυνάμεων και Αεροπορίας, και υποστηρίζονται από άλλες μη υπηρεσιακές ομάδες, σε πόλεις απανταχού στο έθνος. Η Παρέλαση της Ημέρας Anzac σε κάθε μεγάλη πολή καλύπτεται ζωντανά. Οι τελετές αυτές γενικότερα ακολουθούνται από συγκεντρώσεις βετεράνων σε κάποια pub ή στο RSL και συνήθως

περιλαμβάνουν ένα παραδοσιακό Αυστραλιανό παιχνίδι τζόγου που λέγεται two-up και ήταν ιδιαίτερα δημοφιλές στους στρατιώτες ANZAC. Στις περισσότερες πολιτείες της Αυστραλίας ο τζόγος απαγορεύεται  έξω από μαγαζιά που έχουν την ανάλογη άδεια. Ωστόσο, λόγο της σημασίας της παράδοσης, το παιχνίδι αυτό είναι νόμιμο της Ημέρα Anzac. Ανεξάρτητα από το γεγονός ότι η ομοσπονδία προκυρήχτηκε στην Αυστραλία το 1901, υπήρχε η διαφωνία ότι η «εθνική ταυτότητα» της Αυστραλίας ήταν σε μεγάλο βαθμό χτυπημένη από τη βίαια διαάχη του 1^ου Παγκοσμίου Πολέμου και το πιο εικονικό συμβάν του πολέμου για τους Αυστραλούς ήταν η απόβαση στην Καλλίπολη. Ο Δρ Paul Skrebels του Πανεπιστημίου της Νότιας Αυστραλίας παρατήρησε πως η ημέρα Anzac συνέχισε να μεγαλώνει σε δημοτικότητα, παρά την απειλή τρομοκρατικής επίθεσης στην τοποθεσία της Καλλίπολης το 2004, που δεν εμπόδισε τους 15.000 Αυστραλούς από το να πάνε στην Τουρκία για να τιμήσουν τους πεσώντες στρατιώτες ANZAC.

Αν και οι μνημόσυνες τελετές λαμβάνουν πάντα χώρα την 25^η Απριλίου, οι περισσότερες πολιτείες πλέον τηρούν μια αναπληρώτρια αργία τη Δευτέρα, αν η Ημέρα Anzac πέφτει Κυριακή. Αν η Ημέρα Anzac πέφτει τη δεύτερη μέρα του Πάσχα, όπως είχε γίνει το 2011, τότε η αργία της Δευτέρας του Πάσχα μεταφέρεται την Τρίτη. Το παραπάνω ακολούθησε μετά από μια συνάντηση του Συλβουλίου για την Αυστραλιανή Ομοσπονδία το 2008, κατά την οποία οι πολιτείες έκαναν μια συμφωνία αρχής, ώστε να το κάνουν παγκόσμια πρακτική. Ωστόσο, το 2009, το Νομοθετικό Συμβούλιο της Τασμανίας μια τροποποίηση νομοσχεδίου η οποία θα καθιστούσε ικανή την αναπληρώτρια αργία σην πολιτεία της. 

Αυστραλιανά γραμματόσημα

Το Αυστραλιανό ταχυδρομείο κυκλοφόρησε γραμματόσημα για να τιμήσει την Ημέρα Anzac, με το πρώτο το 1935 για την 20^η επέτειο της απόβασης στην Καλλίπολη.

Η πλήρης λίστα των γραμματοσήμων που εκδόθηκαν έχει ως εξής:

·         1935 – 20^η Επέτειος (2 αντίτιμα) 2 δολάρια το κόκκινο και 1 δολάριο το μαύρο, που απεικονίζουν το Κενοτάφειο του Λονδίνου

·         1955 – μνημειακό γραμματόσημο με τις λέξεις “ANZAC 191-1955 40 YEARS LEST WE FORGET” που τους προστέθηκε η τιμή από 1 δολάριο με 1 λίρα στην τιμή πώλησης του γραμματοσήμου, τα οποία χρησιμοποιήθηκαν στην ανέγερση ποσού για τις τελετές της Ημέρας Anzac. Πιστεύεται πως η έγκρισή τους εξουσιοδοτήθηκε από γραμματέα ηγετικού κλαμπ του RSL Μελβούρνης.

·         1965 – 50^η επέτειος (3 αντίτιμα) 5 δολάρια σε χακί χρώμα, 8 δολάρια σε μπλε χρώμα και 2/3 του δολαρίου σε καστανό χρώμα, τα οποία απεικονίζουν τον Simpson και το γάιδαρό του.

·         1990 – 75^η επέτειο (5 αντίτιμα) 41 σεντ 2 κομμάτια, 65 σεντ, 1 δολάριο και 1,10 δολάρια, τα οποία όλα απεικονίζουν διάφορα θέματα σχετικά με τα Anzac.

·         2000 – Θρύλοι των ANZAC (4 αντίτιμα) 45 σεντ 4 κομμάτια τα οποία απεικονίζουν τον Walter Parker, τον  Roy Longmore, τον Alec Campbell και το μετάλιο Anzac. 

Αυστραλιανό ποδόσφαιρο

Επί πολλά έτη, αγώνες του Αυστραλιανού ποδοσφαίρου παιζόταν εκτός Αυστραλίας σε μέρη όπως η Νότιο Αφρική, το Βιετνάμ και το Ιράκ, ως ένδειξη εορτασμού της Αυστραλιανής κουλτούρας, αλλά και ως τρόπος συνένωσης μεταξύ των στρατιωτών.

Η μοντέρνα παράδοση ξεκίνησε το 1995 και γίνονται παιχνίδια μεταξύ των παραδοσιακών αντίπαλων ομάδων του AFL, του Collingwood και του Essendon στο γήπεδο Melbourne Cricket Ground. Ο ετήσιος αυτός αγώνας, θεωρείται συχνά ο μεγαλύτερος του πρωταθλήματος AFL της σεζόν εκτός των τελικών και πολλές φορές συγκεντρώνει μεγαλύτερα πλήθη από κάθε άλλο αγώνα εκτός του Μεγάλου Τελικού και πολλές φορές τα εισητήρια ξεπουλιούνται καιρό πριν. Ένα ρεκόρ πλήθους  των 94.825 ατόμων σημειώθηκε στον εναρκτήριο αγώνα το 1995. Το Μετάλλιο Anzac απονέμεται στον παίχτη, που κατά τη διάρκεια του αγώνα δείχνει με τον τρόπο του το πνεύμα του Anzac –επιδεξιότητα, κουράγιο, αυτοθυσία, ομαδική εργασία και δίκαιο παιχνίδι. Η ομάδα του Collingwood έχει το προβάδισμα με 11 νίκες 8 ήτες και μια ισοπαλία (την πρώτη χρονιά το 1995).

Το 2013, οι ομάδες St Kilda και Sydney Swans, έπαιξαν το παιχνίδι της Ημέρας Anzac στο Wellington της Νέας Ζηλανδίας, που ήταν και ο πρώτος αγώνας του πρωταθλήματος AFL εκτός Αυστραλίας. Η νικήτρια ομάδα του Σίδνεϋ, βραβεύτηκε με το Τρόπαιο Simpson-Henderson από τον πρωθυπουργό της Νέας Ζηλανδίας. Το τρόπαιο είχε πάρει το όνομά του από δύο στρατιώτες του Anzac: τον John Simpson Kirkpatrick και τον Richard Alexander Henderson. 

Νέα Ζηλανδία

Οι τελετές της Ημέαρας Anzac στη Νέα Ζηλανδία είναι παρόμοιες. Ο αριθμός των Νεο-Ζηλανδών που παρεβρίσκεται στις τελετές στη Νέα Ζηλανδία και στην Καλλίπολη, είναι διαρκώς αυξανόμενος. Σε πολλούς, δίνεται βάρος στην ιδέα ότι ο πόλεμος είναι μάταιος.

Οι Παρελάσεις της Αυγής και άλλες τελετές απανταχού στο έθνος είναι παρακολουθούνται τυπικά

από το στρατό της Νέας Ζηλανδίας, το Σώμα των Δοκίμων της Νέας Ζηλανδίας, μέλη της Αστυνομίας, Πυροσβεστικής της Νέας Ζηλανδίας, το Σώμα ασθενοφόρων του St John (με νεαρούς και ενήλικες εθελοντές), όπως επίσης και προσκόπους και άλλες ένστολες υπηρεσίες. Πολλές φορές μπορεί να συμμετέχουν και τοπικές μπάντες γκάιντας που πρωτοστατούν στη συνοδεία των παρελάσεων, μαζί με μπάντες πνευστών που τους συνοδεύουν στους ύμνους.

Η Ημέρα Anzac πλέον προωθεί την αίσθηση της ενότητας, ίσως πιο εφικτά από κάθε άλλη μέρα του έτους. Άνθρωποι των οποίων η πολιτική δεολογία και οι φιλοδοξίες είναι εντελώς διαφορετικές με άλλους, μπορούν να μοιράζονται ένα κοινό πόνο για το χαμό τόσοων ζωών στον πόλεμο.

Χάρτινες παπαρούνες μοιράζονται εκτενώς από το Σωματίο Επαναπατριζομένων και φοριούνται ως σύμβολο ενθυμίσεως. Η παράδοση αυτή ακολουθή εκείνη της Κυριακής της Ενθυμίσεως όπου όλοι φοράνε παπαρούνες και σε άλλες χώρες της Κοινοπολιτείας.

Η ημέρα αυτή, είναι δημόσια αργία στη Νέα Ζηλανδία. Τα μαγαζιά απαγορεύεται να ανοίξουν πριν της 1μμ (κάτι που ξεκίνησε με το νόμο Ημέρας Anzac 1966). Ένας προηγούμενος νόμος το 1949 απέτρεπε την ημέρα να «πέσει Δευτέρα» (μεταφερόταν στις 26 ή στις 27 αν η 25^η έπεφτε Σαββατοκύριακο), αν και αυτό επικρίθηκε από σωματεία εργατών και πολιτικούς του Εργατικού Κόμματος. Το 2013, παρουσιάστηκε ένα νομοσχέδιο από το βουλευτή David Clark με σκοπό να αρθεί το θέμα της Δευτέρας για την Ημέρα Anzac και Ημέρα Waitangi, το οποίο και πέρασε, παρά τις αντιρρήσεις του κυβερνώντος Εθνικού Κόμματος. 

Τουρκία

Στην Τουρκία το όνομα «Ορμίσκος του ANZAC» αναγνωρίστηκε επίσημα από την Τουρκική κυβέρνηση την Ημέρα Anzac το 1985. Το 1934, ο Κεμάλ Ατατούρκ μετέφερε τα ακόλουθα λόγια στους πρώτους Αυστραλούς, Νεο-Ζηλανδούς και Βρετανούς που επισκέφτθκαν το πεδίο μάχης της Καλλίπολης. Αυτά τα λόγια αργότερα χαράχθηκαν σε ένα μονόλιθο στο νεκροταφείο του Ari Burnu (παραλία ANZAC) του οποίου τα αποκαλυπτήρια έγιναν το 1985. Τα λόγια επίσης υπάρχουν και στο Μνημείο Κεμάλ Ατατούρκ, στην Καμπέρα και στο μνημείο Ατατούρκ στο Wellington.

«Αυτούς τους ήρωες που έχυσαν το αίμα τους

Και έχασαν τη ζωή τους

Κοίτεστε τώρα στο χώμα μιας φιλικής χώρας.

Για αυτό αναπαυτείτε εν ειρήνη.

Δεν υπάρχουν διαφορές μεταξύ των Τζώνιδων

Και των Μεμέτηδων σε εμάς που τώρα κοίτωνταιδίπλα δίπλα

Εδώ σε αυτή τη δική μας χώρα.

Εσείς, οι μητέρες,

Που στείλατε τους γιου σας από μακρινές χώρες

Σκουπίστε τα δάκρυά σας,

Οι γιοί σας τώρα κοίτωνται στο στήθος μας

Και είναι εν ειρήνη

Έχοντας χάσει τις ζωές τους σε αυτή τη γη, έχουν

Γίνει και δικοί μας γιοί.

Το 1990, για την 75^η επέτειο της απόβασης της Καλλίπολης, ανώτεροι Κυβερνητικοί υπάλληλοι από την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία (μαζί με τον Αυστραλό Πρωθυπουργό Bob Hawkeκαι το Νεο-Ζηλανδό Γενικό Κυβερνήτη Paul Reeves, καθώς επίσης και με τους περισσότερους από τους τελευταίους επιζώντες βετεράνους της Καλλίπολης και πολλούς Αυστραλούς και Νεο-Ζηλανδούς τουρίστες, ταξίδεψαν στην Τουρκία για μια ιδιαίτερη Τελετή της Αυγής στην Καλλίπολη. Η Τελετή της Αυγής στην Καλλίπολη έλαβε μέρος στο νεκροταφείο Ari Burnu στον Ορμίσκο του Anzac, αλλά το τεράστιο πλήθος των παρεβρισκομένων που μεγάλωνε, συντέλεσε στην κατασκευή ενός πιο ευρύχωρου τοπίου στη Βόρεια Παραλία, γνωστό ως «Εορταστικό Τοπίο Anzac» ακριβώς πριν την τελετή του 2000.

Επικράτησε ψηφοφορία για να διανεμηθούν εισητήρια για του Αυστραλούς και Νεο-Ζηλανδούς που

επιθυμούσαν να παρευρεθούν τους εορτασμούς της Ημέρας Anzac στην Καλλίπολη το 2015. Από τα 10.500 άτομα που με ασφάλεια και άνεση μπορούν να φιλοξενηθούν στο Τοπίο Εορτασμού του Anzac το 2015, το πλήθος αυτό περιλαμβάνει: 8.000 Αυστραλούς, 2000 Νεο-Ζηλανδούς και 500 επισήμους από όλα τα έθνη που πήραν μέρος στην εκστρατεία της Καλλίπολης. 

Άλλες τελετές εξωτερικού

Ανταρκτική

Η Βάση Σκοτ κάνει μια τελετή στην οποία τιμά τους πεσόντες της Ημέρας ANZAC. Στην τελετή αυτή παρευρίσκονται πολλές φορές Αμερικανοί από το γειτονικό σταθμό McMurdo.

Βέλγιο

Στο Ypres του Βελγίου, η τελετή της ημέρας ANZAC έλαβε μέρος στο Menin Gate στις 11πμ

Καναδάς

·         Στον Καναδά, ο εξοχότατος David Johnston, που είναι ο Γενικός Κυβερνήτης και Αρχιστράτηγος του Καναδά, τίμησε την 100^η επέτειο της ημέρας ANZAC κατά τη διάρκεια της τελετής, που έλαβε μέρος στο Πολεμικό Μουσείο του Καναδά στην Οττάβα του Οντάριο στις 25 Απριλίου του 2015. «Θα είναι τιμή μου, ως Αρχιστράτηγος του Καναδά, να αποδώσω φόρο τιμής σε 8709 Αυστραλούς και 2779 Νεο-Ζηλανδούς στρατιώτες που σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια της εκστρατείας της Καλλίπολης, η οποία ξεκίνησε στις 25 Απριλίου του 1915. Έναν αιώνα μετά, τιμούμε τη μνήμη αυτών των στρατιωτών, όπως επίσης και των Καναδών που πολέμησαν δίπλα τους σε αυτό τον απαίσιο πόλεμο. Ο εξοχότατος είπε: Να μη ξεχνάμε». Και άλλες Καναδικές κοινωνίες τίμησαν επίσης την Ημέρα ANZAC, κυρίως με μνημόσυνη λειτουργία την αυγή, την οποία ακολούθησε δείπνο και η προβολή ενός φιλμ για την Καλλίπολη.

·         Στο Newfoundland του Καναδά ε επίθεση της Καλλίπολης τιμάται κάθε χρόνο στις 25 Απριλίου από το Βασιλικό Σύνταγμα του Newfoundland, το οποίο έκανε παρέλαση από το σπίτι του Κυβερνήτη μέσα από τους δρόμους του St. John μέχρι το Εθνικό Πολεμικό Μνημείο. Μέλη των Αυστραλιανών και Νεο-Ζηλανδικών ενόπλων δυνάμεων προσκαλούνται κάθε χρόνο να λάβουν μέρος στην παρέλαση και την τελετή κατάθεσης στεφάνων.

·         Το Κάλγκαρι είχε μια ετήσια τελετή κενοταφείου στο Cantral Park με τη συμμετοχή του τοπικού στρατού.

·         Στο Winnipeg της Manitoba η τελετή της Ημέρας ANZAC λαμβάνει μέρος στο Βασιλικό Μουσείο Αεροπορίας του Δυτικού Καναδά, από το σύλλογο Down Under του Winnipeg.

·         Στο Edmonton της Alberta η τελετή της αυγής της ANZAC λαμβάνει μέρος κάθε χρόνο στο κενοτάφειο του δημαρχείου του Edmonton.

·         Στο Λονδίνο του Οντάριο, η τελετή ANZAC λαμβάνει μέρος στο στρατώνων του Wolseley, στο μνημείο του Βασιλικού Καναδικού Συντάγματος.

·         Στο Τορόντο του Οντάριο η τελετή ANZAC λαμβάνει χώρα στην αίθουσα αξιωματικών του κολλεγίου των Καναδικών ενόπλων δυνάμεων.

·         Στο Βανκούβερ της Βρετανικής Κολομβίαςη τελετή ANZAC γίνεται κάθε χρόνο στην πλατεία Victory του Βανκούβερ.

Κριτική

Η Ημέρα Anzac επικρήθηκε από ένα αριθμό Αυστραλών και Νεο-Ζηλανδών. Από την έναρξή της, η Ημέρα Anzac αντιμετώπισε κριτική από το εργατικό κίνημα της Αυστραλίας αλλά και σε μεγάλο

βαθμό από τη χώρα, όπου υπήρχε μια αντιπαράθεση προς την πολιτική εκμετάλλευση, σε κάτι που εμφανιζόταν ως μια ημέρα θρήνου. Μια διαμάχη εξελίχθηκε το 1960 με την έκδοση του καλσσικού θεατρικού έργου του Alan Seymour, The One Day of the Year, όπου δραματοποιούσε τον αυξανόμενο κοινωνικό διχασμό στην Αυστραλία και τις αμφισβητίσεις των παλιών αξιών. Στο έργο, η Ημέρα Anzac κριτικάρεται από τον κεντρικό ήρωα, το Χιούι, ως μέρα μεθυσιού και κραιπάλης από τους επαναπατρισμένους στρατιώτες και ως μια μέρα όπου πρέπει να εγερθεί το ερώτημα του τι σημαίνει να είσαι πιστός σε ένα έθνος ή μια Αυτοκρατορία. Το έργο προγραμματίστηκε να παιχθεί την εναρκτήρια μέρα του Φεστιβάλ Τεχνών της Αδελαίδας, αλλά μετά από παράπονα από το Σύνδεσμο Επαναπατρισμένων Στρατιωτών, οι κυβερνήτες του φεστιβάλ αρνήθηκαν το να παιχτεί το έργο.

Τον Οκτώβριο του 2008, ο πρώην Αυστραλός Πρωθυπουργός Paul Keating, δήλωσε ότι είναι λάθος το να μαζεύονται άνθρωποι κάθε χρόνο στον Ορμίσκο του Anzac για τους εορτασμούς της απόβασης στην Καλλίπολη, επειδή είναι μια «απόλυτη και πλήρη ανοησία» υπαινίσοντας πως το έθνος «γεννήθηκε ξανά ή ακόμη και εξαγοράστηκε εκεί». Αργότερα ο Αυστραλός Πρωθυπουργός Kevin Rudd απέρριψε τις απόψεις του Keating, λέγοντας πως η εκστρατεία της Καλλίπολης είναι «μέρος της εθνικής μας συνείδησης, είναι μέρος της εθνικής μας ψυχής, είναι μέρος της εθνικής μας ταυτότητας και κατά τη δική μου γνώμη, ως Πρωθυπουργός της χώρας, είμαι απόλυτα υπερήφανος για αυτήν». 

Κριτική της αναβίωσης της συμμετοχής του πλήθους

Κάποιοι κριτικοί είπαν πως η αναβίωση στο ενδιαφέρον του κοινού για την ημέρα Anzac προς τους νέους, αποτελείται από το γεγονός ότι οι νέοι Αυστραλοί δεν έχουν δικές τους πολεμικές εμπηρείες. Οι κριτικοί βλέπουν την αναβίωση ως μέρος ανόδου του άστοχου εθνικισμού στην Αυστραλία, ο οποίος ανατράφηκε ιδιαίτερα από τον τότε Πρωθυπουργό της Αυστραλίας, τον John Howard.

Επί δεκαετίες, υπήρξαν ανησυχίες πως η συμμετοχή των νέων στην Ημέρα Anzac είχε εισχωρήσει μέσα τους ένα πανηγυρικό στοιχείο μέσα σε κάτι που είναι μια παραδοσιακά ιεροπρεπή περίσταση. Η αλλαγή σηματοδοτήθηκε από μια συναυλία τύπου ροκ το 2005 στην τελετή στον Ορμίσκο του Anzac, κατά τη διάρκεια της οποίας οι παρευβρισκόμενοι μέθυσαν και κοιμήθηκαν ανάμεσα σε ταφόπετρες. Μετά την τελετή, το τοπίο αφέθηκε σπαρμένο με σκουπίδια. Το 2013, ο ιστορικός Jonathan King εξέφρασε ανησυχίες για την αυξανόμενη δημοτικότητα της Ημέρας Anzac, υποστηρίζοντας πως «η κλιμάκωση των εμπορικών πιέσεων, απειλούν να μετατρέψουν την εκατονταετηρίδα (της απόβασης στην Καλλίπολη) σε μια μέρα μεγάλου γλεντιού». 

Ανεπαρκή μνήμη της συμβολής της Νέας Ζηλανδίας

Άλλες κριτικές περιστράφηκαν γύρω από ένα αντιληπτό υπερβάλλοντα ζήλο της σύνδεσης της Αυστραλίας με το συμβάν, είτε από συμμετέχοντες που αγνοούσαν τις απώλειες, είτε από το ότι η εστίαση γίνεται σε βάρος της μνήμης της συμβολλής της Νέας Ζηλανδίας. Το 2005, ο τότε πρωθυπουργός John Howard, επικρίθηκε πως αποφεύγει την τελετή Anzac της Νέας Ζηλανδίας στην Καλλίπολη και πως προτιμά να περνά το πρωινό του κάνοντας μπάρμπεκιου στην παραλία με Αυστραλούς στρατιώτες. Το 2009, ιστορικοί της Νέας Ζηλανδίας παρατήρησαν πως κάποια παιδιά της Αυστραλίας αγνοούσαν πως η Νέα Ζηλανδία ήταν μέρος του ANZAC. Το 2012 ένας Νεο-Ζηλανδός δημοσιογράφος προκάλεσε διαμάχη, της οποίας ακολούθησαν σχόλια του τύπου ότι οι Αυστραλοί στρατιώτες στον 1^ο ΠΠ ήταν τεμπελχανάδες και κλέφτες. 

Ελληνική μετάφραση για τη Βικιπέδια

Χριστόδουλος Σοφοτάσιος

Πηγή:  https://el.wikipedia.org